قیام 15 خرداد جنبشی است ماندگار که راه مبارزه در برابر ظلم و ستم را به مردم آموخت و رهبر و پیشوای انقلاب نیز با مشاهده حمایت و پشتیبانی مردم از او، با اتکا به خداوند و این حمایت مردمی، در راه مبارزه با دیکتاتوری پهلوی گام های خود را راسختر برداشت.
1ـ استبداد و خفقان در کشور و وابستگی شدید محمدرضا پهلوی به آمریکا
با کودتای آمریکایی 28 مرداد 1332، محمدرضا پهلوی که از کشور گریخته بود به تهران بازگشت و پایه های قدرت خود را مستحکم کرد. سقوط دولت ملی صرفاً به معنای شکست سیاست ملی کردن صنعت نفت نبود، بلکه فاجعه ای تاریخی برای سرنوشت ملت ایران بود. این شکست موجب شد تا مردم ایران امیدشان را برای آزادی و استقلال از بیگانه، از دست بدهند و راه برای ظهور مجدد استبداد در مخربترین و مخوفترین شکلی که ایران تجربه کرده است باز شد. (کاتوزیان،1373: 38)
با کودتای 28 مرداد و شروع به کار دولت کودتا، همه دستاوردهای سیاسی در نهضت ملی یک شبه نابود شد. روابط سیاسی آیت ا... بروجردی و دولت پهلوی که تا قبل از کودتا تا حدودی خوب بود پس از این واقعه رو به سردی و تیرگی نهاد. محمدرضا پهلوی که بعد از کودتا پایه های سلطنت خود را مستحکم می دید؛ دیگر نیازی به نزدیکی به آیت ا... بروجردی نداشت. از این رو، سیاست های دولت و حکومت پهلوی به سمت تقابل با روحانیت و علما پیش رفت تا تعامل.
